સિંહ જંગલનો રાજા છે. પરંતુ તેમ છતાં ભારતનું રાષ્ટ્રીય પ્રાણી વાઘ છે. તમને જાણીને નવાઈ લાગશે કે એક સમયે સિંહ ભારતનું રાષ્ટ્રીય પ્રાણી હતું. પરંતુ પછી ટાઇગરને આ સ્ટેટસ મળી ગયું. તો શું તમે ક્યારેય વિચાર્યું છે કે આવું કેમ થયું? ચાલો જાણીએ.
વાઘ પહેલા સિંહ રાષ્ટ્રીય પ્રાણી હતું
વાઘ છેલ્લા 50 વર્ષથી રાષ્ટ્રીય પ્રાણીનું બિરુદ ધરાવે છે. તેમને આ ખિતાબ 1972માં મળ્યો હતો. જોકે, અગાઉ 1969માં વાઈલ્ડલાઈફ બોર્ડ દ્વારા સિંહને દેશનું રાષ્ટ્રીય પ્રાણી જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું.
2015માં ફરી કેટલાક લોકો સિંહને રાષ્ટ્રીય પ્રાણી જાહેર કરાવવાનો પ્રયાસ કરી રહ્યા હતા. ઝારખંડના રાજ્યસભા સાંસદ પરિમલ નથવાણીએ પણ આ માટે કેન્દ્ર સરકારને પ્રસ્તાવ મોકલ્યો હતો. તેમનો પ્રસ્તાવ પર્યાવરણ મંત્રાલય હેઠળ કાર્યરત નેશનલ બોર્ડ ફોર વાઈલ્ડલાઈફને મોકલવામાં આવ્યો હતો. જો કે, આ દરખાસ્ત ક્યારેય આગળ વધી ન હતી.
શહેરને રાષ્ટ્રીય પ્રાણી બનાવનાર તજજ્ઞોએ જણાવ્યું હતું કે સિંહ હંમેશા ભારતની વિશેષ ઓળખ રહી છે. ભારતના અશોક સ્તંભમાં પણ સિંહો જોવા મળે છે. અગાઉ આ સિંહો ગુજરાત, હરિયાણા, દિલ્હીથી ઝારખંડ, મધ્યપ્રદેશ અને છત્તીસગઢ સુધી ફેલાયેલા હતા.
પરંતુ ત્યારબાદ રહેણાંક વિસ્તારો વધવાને કારણે અને શિકારીઓ સક્રિય થતા તેમના ઠેકાણાઓ ઘટતા ગયા. હાલમાં તેઓ હવે માત્ર ગુજરાતના ગીરવાણમાં જ જોવા મળે છે. અન્ય રાજ્યોમાં તેમના દર્શન માટે પ્રાણી સંગ્રહાલયમાં જવું પડે છે.
2015 માં, જ્યારે સિંહને ફરીથી રાષ્ટ્રીય પ્રાણી બનાવવાની માંગ કરવામાં આવી હતી, ત્યારે ઘણા સંગઠનોએ તેનો વિરોધ કર્યો હતો અને સરકાર પાસે આવી કોઈપણ દરખાસ્તને તાત્કાલિક રદ કરવાની માંગ કરી હતી. સિંહમાંથી વાઘને ભારતનું રાષ્ટ્રીય પ્રાણી બનાવવા પાછળ પણ એક ખાસ કારણ હતું.
આ કારણે વાઘ રાષ્ટ્રીય પ્રાણી બની ગયો
રોયલ બંગાળ ટિગને સમગ્ર વિશ્વમાં ખૂબ મહત્વ આપવામાં આવે છે. એક સમયે આ વાઘ લુપ્ત થવાના આરે હતા. પછી તેમને સંરક્ષિત શ્રેણીમાં મૂકવામાં આવ્યા. ધીમે ધીમે તેમની વસ્તી વધવા લાગી. હવે સ્થિતિ એવી છે કે ભારતના કુલ 16 રાજ્યોમાં વાઘ છે.
વાઘને રાષ્ટ્રીય પ્રાણી જાહેર કરવા પાછળનો હેતુ પણ તેને બચાવવાનો હતો. વાઘને રાષ્ટ્રીય પ્રાણીનો દરજ્જો મળ્યા બાદ તેની વસ્તીમાં ઘણો વધારો થયો છે. મધ્યપ્રદેશને વાઘ રાજ્ય તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.
તમને જણાવી દઈએ કે બિલાડીઓની કુલ 36 થી વધુ પ્રજાતિઓ છે. આ પૈકી બંગાળ વાઘને સૌથી મોટી બિલાડી ગણવામાં આવે છે. તે કદમાં સિંહ કરતા પણ મોટો હોઈ શકે છે. તે એકલા રહેવાનું પસંદ કરે છે, ટોળામાં નહીં.
એક સમય હતો જ્યારે રાજા મહારાજા સિંહ અને વાઘનો શિકાર કરવાને પોતાનું ગૌરવ માનતા હતા. લોકો વાઘની સુંદર ત્વચા માટે તેને મારી નાખતા હતા. જો કે સરકારની કડકાઈ અને વાઘને આપવામાં આવેલી સુરક્ષા બાદ આ બધું બંધ થઈ ગયું છે.
